بهداشت کارکنان در کارخانجات

 

    بهداشت کارکنان در کارخانجات مواد غذایی

کارکنان واحدهای تولیدی مواد غذایی از عوامل جدی آلودگی مواد غذایی و محیط کار هستند. کارکنان به مواد اولیه، دستگاه ها، تجهیزات و مواد بسته بندی دست زده و میکروب های پوست، دستگاه گوارش و محیط زیست خود را به آن ها منتقل می کنند. همچنین با عطسه کردن، سرفه کردن و صحبت کردن میکروب های دستگاه گوارش خود را به مواد غذایی منتقل می کنند. کارکنان متاسفانه با تردد در محل های آلوده، میکروب های محیط زیست را با خود به کارخانه می آورند و آن ها را در همه جا پخش می کنند. بنابراین کنترل و آموزش کارکنان برای رفتار های درست بهداشتی از رموز موفقیت واحدهای تولیدی است. متاسفانه ثابت شده است حتی در ‌بهترین ‌و تمیزترین مراکز مواد غذایی، دست های آلوده یک نفر برای بروز حوادث ناگوار کافی است.

معاینه پزشکی قبل از اشتغال به کار: برای اطمینان از اینکه داوطلب اشتغال در کارخانه مبتلا به بیماری مسری و خطرناک و ناقل میکروب های بیماریزا و عامل مسمومیت های غذایی نباشد باید معاینات پزشکی و آزمایش های لازم بر روی وی انجام گیرد و برای داوطلب کارت بهداشتی صادر شود. مدت اعتبار این کارت ها بسته به حساسیت شغل مورد نظر متفاوت و از حدود سه ماه تا یکسال متغیر است.

معاینه پزشکی ادواری: انجام این معاینات در فواصل زمانی معین برای اطمینان از اینکه پرسنل سلامت اولیه خود را حفظ کرده و در طی زمان اشتغال به میکروب های عامل فساد، بیماری و مسمومیت غذایی آلوده نشده اند، لازم است.

آموزش های اولیه و ادواری مسائل بهداشتی به کارکنان: نحوه ی اجرا این برنامه های آموزشی باید به گونه ای باشد که در آنان انگیزه های رفتاری مثبت ایجاد نموده که موجب اصلاح رفتار غیر بهداشتی کارکنان می شود.

 

سیستم های نظارت و کنترل: برقراری سیستم های نظارت و کنترل بر مسائل بهداشتی محیط کارخانه و بهداشت فردی در مواردی که کارکنان برای رعایت مسائل بهداشتی به درستی توجیه نشده اند و یا درک اهمیت اجرای مسائل بهداشتی برای آنان مشکل است و جدی گرفته نمی شود. لازم است یک سیستم دقیق و مؤثر نظارت و بازرسی به وجود آورد تا موارد سرپیچی کارکنان از دستور العمل های بهداشتی را شناسایی و با آن ها بسته به مورد برخورد نماید.

راه های آلودگی مواد غذایی به وسیله کارکنان

اگر کارکنان در محیط کار موازین بهداشتی را رعایت نکنند به اشکال گوناگون باعث آلودگی مواد غذایی و محیط کار می شوند که مهمترین آن ها عبارتند از:

1.پوست: در حالت طبیعی و هنگام کار در کارخانه پوست چهار وظیفه اصلی بر عهده دارد که عبارت از حفاظت از اندام ها، حس پاره ای از ویژگی های مواد مانند نرمی، سفتی و تنظیم دمای بدن از راه تعرق پوست هستند. پوست به ویژه پوست دست هایی که زیاد عرق می کنند یا ترک دارند و یا پر مو هستند بیشتر موجب آلودگی می شود.پوست در حالت عادی دارای یک مجموعه میکروبی ویژه است و علاوه بر این بسته به نوع کاربرد و تماس دست با اشیا و وسایل میکروب های زیادی به دست می چسبند و از این راه وارد خط تولید می شوند. در مواردی که روی پوست کورک، جوش و دمل چرکی وجود داشته باشد و در مواردی که گارگران پس از استفاده از سرویس بهداشتی دست های خود را با مواد ضد عفونی کننده شستشو نکنند بار میکروبی دست بسیار بیشتر و خطرناک تر است و میکروب های عامل ایجاد عفونت های پوستی و میکروب های دستگاه گوارش روی دست وجود دارند و اگر کارگر با دست آلوده خود در محیط کار حاضر شود، مواد غذایی و دستگاه ها را به شدت آلوده می کند. کارگرانی که هنگام کار جواهرات و اشیا زینتی مانند حلقه، انگشتری و دستبند به دست دارند، عوامل آلوده کننده ای را که به این اشیا به ویژه به قسمتی که با پوست در تماس است وارد مواد غذایی می کنند. از طرفی امکان دارد خود این اشیا به نحوی وارد مواد غذایی شوند و مسائل جانبی به وجود آورند. کارگرانی که روی پوست خود مقدار بیشتری مو دارند بیشتر باعث آلودگی می شود زیرا میکروارگانیسم های زیادی به ویژه گونه های استافیلوکوک بر روی مو، مستقراند. کارگرانی که دارای نوعی عارضه پوستی هستند و به طور مرتب پوست و اندام های مختلف بدن خود را می خارانند بیشتر موجب آلودگی می شود. با توجه به موارد گفته شده ضد عفونی دست کارکنانی که با مواد غذایی به ویژه مواد غذایی مرطوب سر و کار دارند، بسیار ضروری است.

برای جلوگیری از ورود میکروب های دست به مواد غذایی رعایت موارد زیر توصیه می شود:

  • هر روز قبل از آغاز کار، دست را در محلول های ضد عفونی کننده ویژه که دارای مواد نرم کننده اند و به هیچ وجه حساسیت، خشکی و عوارض پوستی ایجاد نمی کنند ضد عفونی کنند
  • استفاده از دستکش های پلاستیکی یکبار مصرف برای مواردی که دست کارگر با مواد غذایی مرطوب در تماس است و دستکش های پارچه ای برای تماس با مواد غذایی خشک
  • کوتاه کردن ناخن به ویژه ناخن های شکسته تا محل شکستگی

2.مو: موی سر به گونه های استافیلوکوک آلوده است و اگر پوشیده نباشد در موارد زیادی کارکنان ممکن است آن را لمس کرده و بدین ترتیب دست خود را آلوده کنند و آلودگی را به مواد غذایی و دستگاه ها انتقال دهند. از طرفی با ریزش مو امکان افتادن آن در ظروف حاوی مواد غذایی و محیط کار زیاد است و کسانی که دارای شوره سر هستند به مقدار بیشتری باعث آلودگی می شوند.

3.چشم: چشم در حالت عادی آلودگی ندارد اما مژه همواره دارای نوعی آلودگی در مواردی که کارگران چشم خود را می خارانند بیشتر می شود. روشن است در عفونت های چشم، عامل عفونت از طریق ریزش مژه ها در مواد غذایی و دست اتفاق می افتد.

4.دهان و بینی: ‌میکروارگانیسم های موجود در دهان و بینی از طریق سرفه، عطسه و صحبت کردن به مواد غذایی و محیط کار منتقل می شود. روشن است کارگرانی که دست خود را وازد دهان و بینی می کنند ممکن است میکروب های موجود در آن ها از راه دست به مواد غذایی، دستگاه و محیط کار منتقل نمایند. برای جلوگیری از انتقال میکروب های دهان و بینی به مواد غذایی از ماسک های ویژه ای استفاده می شود و در مواردی که مقدور نباشد گرفتن دستمال در برابر دهان و بینی مؤثر است.

5.دستگاه گوارش: آلودگی دستگاه گوارش به میکروب های عامل مسمومیت ها و عفونت های غذایی زیاد است و این میکروب ها از راه دست کارگرانی که مسائل بهداشتی را رعایت نکرده و پس از دستشویی دست های خود را ضد عفونی نمی کنند به مواد غذایی و محیط کار منتقل می شود. راه دیگر انتقال آلودگی، محیط زیست است. در جایی که از کودهای انسانی برای تقویت خاک استفاده می شود و در جایی که مردم، خاک و آب رودخانه ها و آب های جاری را آلوده می کنند، میکروب های دستگاه گوارش وارد مزارع و از آنجا به مواد غذایی و دام منتقل می شود.

میکروب موجود در اندام کارکنان

مجموعه میکروبی اندام های کارکنان واحدهای تولیدی مواد غذایی در افراد یکسان نیست و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. عوامل گوناگونی در این مورد دخالت دارند که عبارتند از:

  • وضعیت جسمی افراد: اینکه سالم باشند یا دارای عفونت های پوستی، موهای کوتاه داشته باشند یا بلند، ناخن هایشان کوتاه باشد یا بلند، افرادی آراسته و تمیز باشند یا نامرتب و چرکین در تعداد و نوع میکروب موجود در اندام هایشان تاثیر زیادی دارد.
  • سن: مجموعه میکروبی اندام های بدن انسان با سن او ارتباط دارد. براس نمونه تعداد میکروب های آلوده کننده پوست در حول و حوش سن بلوغ بیشتر است.
  • کسانی که دارای موهای چرب هستند، موهایشان آلودگی شدیدتری به استافیلوکوکوس ارئوس دارد.
  • pH پوست: pH پوست بیشتر تحت تاثیر اسید لاکتیک غده های عرق، اسیدهای چرب باکتری ها و نفوذ گاز کربنیک است که در افراد یکسان نیست. از طرفی استفاده از صابون و آب گرم موجب تغییر pH پوست می شود و بیشتر موجب تعدیل آن می شود.

مواردی که باید از سوی کارکنان رعایت شود

  • شستشو دست ها پیش از آغاز کار روزانه و در فواصل زمانی حدود حدود یک ساعت و نیم تا دو ساعت پس از آن
  • در صورت تماس داشتن با مواد غذایی حساس از نظر آلودگی، دست را در محلول های استریل کننده قوی و مناسب که بر روی میکروارگانیسم های گوناگون اثر کشندگی داشته باشد
  • استفاده از روپوش و شلوار تمیز که تمام قسمت های بدن را به خوبی بپوشاند(رنگ سفید بهتر است). این لباس ها هر روز باید عوض شود و پس از تمیز شدن و در صورت نیاز استریل شده و دوباره مورد استفاده قرار گیرد
  • استفاده از کلاه یا تور سر برای پوشاندن مو و جلوگیری از افتادن آن ها در ظروف مواد غذایی و روی سطوح محیط کار و شستشو مؤثر موها حداقل یک روز در میان
  • استفاده از چکمه یا کفش های تمیز و سالم و قابل شستشو و استریل کردن
  • خودداری از خوردن و نوشیدن حین انجام کار
  • استفاده نکردن از جواهرات و حلقه هنگام انجام کار
  • خودداری از سرفه، عطسه و صحبت کردن در برابر مواد غذایی بدون پوشش و دهان و بینی
  • خودداری از کشیدن سیگار در محیط کار
  • جلوگیری از حضور در سالن های تولید زمان ابتلا به بیماری های اسهال، استفراغ و عفونت های پوستی مانند جوش و دمل و...
  • جلوگیری از کارگرانی که مبتلا به بیماری یا دارای نشانه های بیماری هستند
  • خودداری از رد و بدل کردن اشیا به وسیله کارکنان
  • شرکت در دوره های آموزشی مؤثر برای آشنا شدن با مسائل بهداشتی محیط کار و الزام عملی برای رعایت آن ها به هنگام انجام کار های روزانه
  • حفظ سلامت روانی و جسمی خود با تغذیه مناسب، خواب، استراحت، ورزش و رعایت اصول بهداشت فردی

شرکت PLK جهت افزایش ارتقا سطح بهداشتی کارخانجات و کارگاه های تولید مواد غذایی با کادر کارآمد و متخصص در این زمینه، آماده همکاری با شما است.

ارتباط با ما:

  • 09135811531
  • 03432463437
  • plkfood.ir

منبع: پایان، رسول. بهداشت و ایمنی کارخانجات در صنایع غذایی. 1394